Balık krizi bir neticeye bağlanmadan sona erdi. Son 5 yılın verilerini ortaya koyarak hiç kimseyi tatmin etmeyen bir pazar olduğuna dikkat çeken İSYÖN A.Ş.’nin Genel Müdürü Hamdi Arpa, “Bakanlığın devreye girerek sert önlemler alması lazım” dedi.

Gürpınar Balık Hali’nde balıkçılar ve halciler arasında fiyat gerginliği bir neticeye bağlanmadan sona erdi. İki gündür denize açılmayan balıkçılar Marmara’ya açılırken, halde hamsinin kasası 600 lira civarında satılmaya başlandı. Tezgahlarda ise hamsinin kilo fiyatı 70 lira oldu. Gürpınar Balık Hali’nin yönetimini yapan İSYÖN A.Ş.’nin Genel Müdürü Hamdi Arpa balık krizi hakkında rakamlarla açıklamalarda bulundu. Hamside son 5 yılın eylül rekoru kırıldığına işaret eden Arpa, “Hamsi rekoru kırıyoruz ama fiyatlar çok aşağıda. Balıkçılar ile halciler arasındaki kriz 10 gün daha devam eder” dedi. Son 5 yıldaki hale gelen hamsi miktarı, son 5 yılın mazot fiyatları, balığın toptan satış fiyatlarını çıkartan Arpa şunları söyledi: 

‘HALDE 64 TL OLMALI’ 

“Gürpınar, 5 yıllık verilere baktığımızda, bu yılın eylül ayında ilk 20 gün 2.500 ton hamsi gelmiş. Diğer yıllarda eylül ayının tamamında hamsi miktarı 1.000-1.500 ton civarında kalmış. Bu hamsi Marmara’da avlanıyor. Daha Karadeniz’de hamsi avı başlamadı. Bu yüzden Karadeniz gemileri de şu anda Marmara’da avlanıyor. Haliyle tutulan balığın büyük bir bölümü İstanbul’a getiriliyor. Arz fazla olunca fiyat iniyor. Fiyat ucuz olunca gırgırcılar açısından baktığımızda masraflar kurtarmıyor. Verilere göre 2019 yılında hamsi halde 17 lira, 2020 yılında 23 lira, 2021 yılında 18 lira, 2022 yılında 19 lira ve bu yıl 2023’te ise ortalama 23 liraya satılmış. 2019’daki fiyata bakınca 2023 yılında hamsiyi 64 liradan satmak gerekiyor. 2019 yılında balıkçıların halde sattığı bir kilo hamsi fiyatına 2.7 litre mazot alırken şu anda 0,6 litre mazot alınabiliyor. Kimseyi tatmin etmeyen pazar yapısı var.” 

‘TEKNE SAYISI AZALMALI’ 

Balıkçıların 2004 yılından beri ÖTV’siz mazot aldıklarına dikkat çeken Arpa, “ÖTV’siz mazot uygulaması 2004 yılında başladığında balıkçılar için büyük destekti. Ancak petrole gelen zamları ÖTV’den kesilince bir etkisi kalmadı. Geçen sene bu rakam bir iki liraya kadar düştü. Zaten seçimden sonra 6 TL’yi ekledikten sonra şu anda sanırım 7 liraya yükseldi” diye konuştu. Mazot sorunun balıkçılıkta hiçbir zaman çözülemeyeceğini, sadece sektörü biraz rahatlatabileceğine dikkat çeken Arpa, “Taban fiyat uygulaması Türkiye’de zor çünkü örgütlerin bir ağırlığı yok, kooperatifçilik anlayışı pek gelişmedi. Bakanlığın bu noktada devreye girerek sert önlemler alması lazım, avda geçen sürenin kısaltılması lazım” dedi.  

Bu yıl palamut olmayacağının da altını çizen Arpa, “Palamut 5-6 yılda bir pik yapıyor. Biz de o pik zamanı aşırı şekilde avlıyoruz. Sürdürülebilir balıkçılık için daha az tekne olmalı. Yüksek yakıt maliyeti yüzünden balıkçılar isteseler de çıkamayacaklar” ifadelerini kullandı. 

ÖTV’SİZ MAZOT ALIYORLAR, AMA!

Su Ürünleri Kooperatifleri Merkez Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Ramazan Özkaya, balık gerginliğinde haklı olan tarafın balığı tutanlar olduğunu ifade etti. Şu anda balığın çok pahalı olmadığına dikkat çeken Özkaya, “Ama balığı tutan adamların masrafları çoğaldı. Balıkçılar davalarında haklılar. Komisyoncular asla zarar etmiyor, karlarını alıp çekiliyorlar. Yüksek fiyat olunca alıcıların gelmediklerini öne sürüyorlar. Balığın adil bir fiyatı olmalı. Fiyat istikrarı sağlanmalı. Karda kışta, yağmurda balık tutmaya çalışan balıkçı para kazanamıyor, kasayı taşıyan komisyoncu ve perakendeciler hiç zarar etmeden hayatına devam ediyor. Bizim talebimiz dengeli bir fiyat dağılımı olması şeklinde. Yarın öbür gün mazota bir daha yüklü bir zam gelirse hiç bir gemi balığa açılamaz. ÖTV’siz mazot alıyoruz ama 32 liraya geliyor litresi. ÖTV miktarı 7.03 lira civarında” diye konuştu. Balıkçıların daha fazla balık tutmak için teknelerini sürekli büyüttüklerini ve bunun da masrafları yukarı çektiğini belirten Özkaya, “Bir balıkçının yanında ortalama 25-30 kişi çalışıyor hepsi bunların sigortalı aylıklı. Maliyetler yükseldi. Mutlaka kota konulmalı. Bu işin düzelmesi için kota ve bölgesel balıkçılığa geç kalmadan geçilmeli” dedi. 

BİR BALIKÇI TEKNESİNİN MALİYET HESABI

Gürpınar Balık Hali’ne balık getiren bir teknenin sahibi, hamsinin kaça satılırsa eline ne kadar pala kaldığını gösteren bir hesap pusulası gönderdi. Pusulaya göre hamsinin kasası 400 liradan satıldığında tekne sahibine kalan para 3.500 lira oluyor. Hamsinin kasası 600 liradan satıldığında ise tekneye kalan para 71.500 liraya çıkıyor. En büyük maliyet kalemi ise mazot. İsim vermeyen tekne sahibi, “Bu durumu anlamak ve anlatmak lazım. Düşünün kasası 300 liraya satılan balıktan ne olur” dedi.

‘MAZOT 40 LİRAYKEN HAMSİ 50 TL OLMAZ’

Perakendeciler ise balıkçılar ile halciler arasındaki krizin çözüldüğünü söylüyor. Hamsi fiyatının 70 lira olduğunu belirten Üsküdar Kardelen Balıkçılık’tan Hızır Muratoğlu, “Şu anda çok fazla balık var, o yüzden fiyatlar makul. Yakında Karadeniz’de hamsi avı başlayacak. O zaman fiyat dağılımı daha iyi olacak, ama kimse daha ucuza balık yiyeceğim diye beklemesin fiyat çıkar ama daha da düşmez. Mazotun litresi 40 lirayken kilosu 50 liraya hamsi olmaz” dedi. Balıkçı teknelerine teşvikli mazot konusunda ise Muratoğlu, “Verirseler haksızlık olur. Tarım yapan da teşvik ister” dedi. 

Kadıköy’deki Özmen Balıkçılık’tan Yaşar Çay ise balığın önümüzdeki günlerde daha bollaşıp çeşitlenmesini beklediğini dile getirdi. Balıkçı tekneleri ile hal arasındaki krizin aşıldığını ve taban fiyat uygulamasının konuşulduğunu ifade eden Çay, “Hamsi bol, palamut yok ama havalar biraz soğuyunca çinekop, sarıkanat, lüferin de bolca tezgahlara gelmesini bekliyoruz” diye konuştu.